Góra Kościuszki

Góra Kościuszki (ang. Mount Kosciuszko) to najwyższy szczyt Australii. Wznosi się na wysokość 2.228 m n.p.m. Leży w Górach Śnieżnych w Alpach Australijskich. Znajduje się w Nowej Południowej Walii na terenie Parku Narodowego Kościuszki.

Zapewne pierwszymi zdobywcami Góry Kościuszki byli rdzenni mieszkańcy Australii – Aborygeni. Pierwszego udokumentowanego wejścia na górę dokonał 12 marca 1840 r. polski podróżnik i odkrywca Paweł Edmund Strzelecki. Jak kilkanaście dni później napisał do gubernatora Nowej Południowej Walii:
Szczególny widok tego wierzchołka uderzył mnie tak silnie przez swe podobieństwo do kopca w Krakowie, usypanego na grobie bohatera narodowego Kościuszki, że choć w cudzym kraju, na cudzej ziemi, ale wśród ludu ceniącego wolność i jej obrońców, nie mogłem powstrzymać się od tego, żeby nie nadać górze nazwy Mount Kosciusko.

Piramida Carstensz

Piramida Carstensz (ang. Mount Carstensz) jest najwyższym szczytem Australii i Oceanii, najwyższą górą między Himalajami i Andami oraz najwyższą na świecie górą położoną na wyspie. Wznosi się na wysokość 4.884 m n.p.m. Znajduje się w Górach Śnieżnych na Nowej Gwinei. Od czasu anektowania w 1963 r., ta część wyspy jest indonezyjską prowincją.

Piramida Carstensz jest najtrudniejszym technicznie i obok Masywu Vinsona najtrudniej dostępnym szczytem w Koronie Ziemi. Podaje się, że najtrudniejsze miejsca drogi standardowej oceniane są na 4+ do 5 w polskiej skali trudności dróg skalnych (skala Kurtyki). Jeszcze większym problemem jest samo dotarcie do masywu Carstensza. Znajdująca się w sąsiedztwie szczytu jedna z największych na świecie kopalni złota Grasberg uniemożliwia na dojście do góry od strony południowej. W konsekwencji podejście do szczytu wymaga około 100 kilometrowego trekkingu przez górski las tropikalny. Stanowi to największą trudność wyprawy. Jest ona potęgowana przez niestabilną sytuację polityczną, wyzwoleńcze ruchy papuaskie i konflikty plemienne do jakich dochodzi na tych terenach. Zamiast trekkingu istnieje także kosztowna możliwość wynajęcia helikoptera, który przewozi wspinaczy niemal pod samą ścianę szczytową.

Masyw Vinsona

Masyw Vinsona (ang. Vinson Massif) jest najwyższym szczytem Antarktydy. Leży w paśmie Sentinel w Górach Ellswortha na Zachodniej Antarktydzie w odległości ok. 1200 km od bieguna południowego. Wznosi się na wysokość 4.892 m n.p.m (pierwsze pomiary wskazywały na 5.140 m n.p.m., kolejne między innymi na 4.897 m n.p.m.). Jest szczytem skalnym otoczonym ze wszystkich stron lądolodem.

Masyw Vinsona jest najzimniejszą i najbardziej niedostępną, a w konsekwencji jedyną niezdobytą zimą górą z Korony Ziemi. Średnie temperatury powietrza w okresie antarktycznego lata wynoszą w okolicach szczytowych -30°C. Odczuwalne temperatury (uwzględniające w szczególności siłę wiatru) są w rzeczywistości jeszcze niższe i spadają poniżej -60°C. W efekcie, gdy wzrasta siła wiatru, mimo wzrostu temperatury powietrza, następuje spadek odczuwalnych temperatur.

Elbrus

Elbrus (ros. Эльбрус) jest najwyższym szczytem Kaukazu i Rosji. Przez część geografów i większość wspinaczy jest także uznawany za najwyższy szczyt Europy. Wznosi się na wysokość 5.642 m n.p.m. Leży w zachodniej części głównego łańcucha Kaukazu na terenie Republiki Kabardyno-Bałkarskiej w Rosji. Niedaleko góry przebiega granica rosyjsko-gruzińska.

Masyw Elbrusa ma dwa odległe od siebie o około 3 km wierzchołki: wspomniany zachodni o wysokości 5.642 m. n.p.m. oraz wschodni o wysokości 5.621 m n.p.m. Jest wygasłym wulkanem, którego ostatni okres aktywności miał miejsce w czasach historycznych około połowy I w n.e. Powyżej wysokości 3.700-4.000 m n.p.m. niemal całkowicie pokrywają go lodowce o łącznej powierzchni około 138 km².

Istnieje wiele dróg wspinaczkowych na Elbrus. Większość wspinaczy wybiera tzw. „drogę normalną”. Istniejąca kolejka linowa, a następnie kolejka krzesełkowa pozwalają na wjechanie na wysokość około 3.800 m n.p.m. Z tego miejsca potrzeba jednego dnia wspinaczkowego na dotarcie na szczyt i powrót. Wspinaczka „drogą normalną” jest technicznie niewymagająca, ale wyczerpująca fizycznie, przede wszystkim ze względu na wysokość, a często także silne wiatry.

Elbrus jest jednym z najłatwiejszych szczytów Korony Ziemi. Mimo to każdego roku na górze ginie między 15 a 30 osób, co sytuuje górę wśród najbardziej niebezpiecznych na świecie. Liczba ofiar śmiertelnych jest wyższa niż na Mount Everest. Głównej przyczyny wypadków upatruje się w słabym przygotowaniu fizycznym i brak odpowiedniego ekwipunku niemałej części wspinaczy.

Mont Blanc

Mont Blanc (wł. Monte Bianco – pl. „Biała Góra”) jest najwyższym szczytem Alp, a przez część geografów uważany za najwyższą górę Europy. Góra bywa niekiedy określona w języku francuskim jako La Dame blanche (pl. „Biała Dama”) oraz w języku włoskim jako Il Bianco (pl. „Biały”). Wznosi się na wysokość 4.810 m n.p.m.

Istnieje kilka klasycznych dróg wspinaczkowych. Najbardziej popularną jest „droga normalna” (Goûter), nazywana także „Drogą Królewską” (fr. Voie Royale) czy inaczej „Drogą Poszukiwaczy Kryształów” (fr. Voie Des Cristaliers).

Mont Blanc jest popularnym szczytem wspinaczkowym. Szacuje się, że rocznie górę zdobywa ok. 20.000 osób. Jest jednocześnie górą o największej liczbie ofiar śmiertelnych. Na Mont Blanc co roku ginie niemal 100 osób. W całej historii wspinaczka na górę kosztowała życie między 6.000 a 8.000 alpinistów.

Kilimandżaro

Kilimandżaro (ang. Kilimanjaro) jest najwyższą górą Afryki i jedynym z najwyższych samotnych masywów na Ziemi. Leży w Tanzanii na terenie Parku Narodowego Kilimandżaro. Niedaleko przebiega granica z Kenią. W skład masywu wchodzą trzy szczyty będące pozostałościami po trzech wulkanach: Uhuru na wulkanie Kibo o wysokości 5.895 m n.p.m., Mawenzi 5.149 m n.p.m. oraz Shira 3.962 m n.p.m. Obecnie Kilimandżaro jest uśpionym wulkanem. Jego ostatnią aktywność zanotowano około 200 lat temu. Najwyższy szczyt góry pokrywa lodowiec. Według szacunków jego powierzchnia w ciągu ostatnich 100 lat zmniejszyła się o 80%. Obecnie wynosi już tylko niecałe 4 km². Prawdopodobnie między 2022 r. a 2033 r. słynne hemingwayowskie „śniegi Kilimandżaro” znikną zupełnie.

Kilimandżaro obok Góry Kościuszki należy do najłatwiejszych szczytów Korony Ziemi. Mimo to dochodzi do wielu wypadków śmiertelnych. Najczęstszą przyczyną jest choroba wysokościowa, upadki na eksponowanych fragmentach dróg oraz spadające skały i kamienie. Według niektórych źródeł, w co aż trudno uwierzyć nawet uwzględniając znaczną liczbę nieprzygotowanych i niedoświadczonych wspinaczy, na Kilimandżaro ginąć ma więcej osób rocznie niż na Mount Everest.

Góra najczęściej zdobywana jest w porze suchej tj. w miesiącach od stycznia do marca oraz od lipca do września. Wspinaczka trwa zazwyczaj między pięć a osiem dni. Istnieje sześć oficjalnych dróg trekkingowych: Marangu, Rongai, Lemosho, Shira, Umbwe oraz Machame. Najpopularniejszą z nich jest Marangu.

Denali

Denail (dawniej McKinley) jest najwyższym szczytem Ameryki Północnej. Wznosi się na wysokość 6194 m n.p.m. Wysokość mierzona od podnóży do szczytu wynosi między 5300 m. do 5900 m i jest największa wśród gór lądowych. Masyw McKinley’a położony jest w górach Alaska na terenie Parku Narodowego Denali w centralnej Alasce. Pokrywają go wieczne śniegi i lodowce.

Denali uważany jest za drugą po Evereście najtrudniejszą górę w Koronie Ziemi. Jednym z powodów jest wspomniana jedna z największych na świecie deniwelacji. W związku z faktem, że góra leży w pobliżu koła polarnego, ciśnienie na szczycie odpowiada ciśnieniu na wysokości 6900 m n.p.m. na terenach bliżej równika. Dodatkowo masyw Denali znany jest z bardzo niskich temperatur spadających zimą do -70° C, a latem do -30° C. Odczuwalne temperatury są jeszcze niższe w związku z silnymi wiatrami wiejącymi z prędkością do 160 km/h.

Istnieje kilka klasycznych dróg wspinaczkowych. Najbardziej popularną jest droga Grzędą Zachodnią (ang. West Buttress Route). Pierwsze przejście tą drogą miało miejsce w 1951 r. Wspinaczka trwa zazwyczaj od dwóch do czterech tygodni. W ostatnich latach rocznie wydawanych jest około 1000 pozwoleń na wejście na górę. Mniej więcej połowa wspinaczy dociera na szczyt. Do początków XXI wieku na górze zginęło ponad 100 wspinaczy.

Aconcagua

Aconcagua jest najwyższym szczytem Ameryki Południowej i obu Ameryk, a także półkuli południowej i półkuli zachodniej. Jest także najwyższą poza Azją górą świata. Wznosi się na wysokość 6.962 m n.p.m. Aconcagua leży w Andach Południowych w Kordylierze Głównej. Znajduje się 112 km na północny zachód od Mendozy, stolicy argentyńskiej prowincji o tej samej nazwie. W odległości 15 km od szczytu przebiega granica argentyńsko-chilijska.

Nie ma pewności skąd wzięła się nazwa góry. Przypuszcza się, że może ona pochodzić z języka araukańskiego, gdzie Aconca-Hue odnosi się do rzeki Aconcagua i oznacza „pochodzący z drugiej strony”. Być może jednak nazwa pochodzi z języka Indian Keczua, gdzie Acon Cahuak znaczy tyle co „Kamienny Strażnik”, a Anco Cahuac ”Biały Strażnik”.

Spekuluje się, że szczyt mógł być zdobyty przez rdzennych mieszkańców Ameryki. Jednak pierwsze udokumentowane wejście należy do szwajcarskiego alpinisty Matthiasa Zurbriggena, który zdobył Aconcaguę dnia 14 I 1897 r. Pierwszymi polskimi zdobywcami byli w 1934 r. członkowie pierwszej krajowej wyprawy andyjskiej: Stefan Daszyński, Konstanty Jodko-Narkiewicz, Stefan Osiecki i Wiktor Ostrowski. Wytyczyli oni nową drogę na szczyt od strony wschodniej nazwanej później na ich cześć „Lodowcem Polaków. Najtrudniejszą południową ścianę góry pokonała Wanda Rutkiewicz w 1985 r.

Everest

Mount Everest (tyb. Czomolungma lub Qomolangma – ” Święta Matka”, nep. Sagarmāthā – „Czoło Nieba”) jest najwyższym szczytem na Ziemi. Wysokość góry stanowi przedmiot dyskusji, a kolejne wyniki badań kwestionują wcześniejsze ustalenia. W 2010 r. Chiny i Nepal uzgodniły podawanie dwóch wysokości: 8.848 m n.p.m. uwzględniając czapę lodową okrywającą szczyt i 8.844 m n.p.m. bez czapy lodowej. Everest znajduje się w Mahalangur, najwyższej części Himalajów Wysokich. Sąsiednimi szczytami są Lhotse (8.516 m n.p.m.), Nuptse (7.855 m n.p.m.) oraz Changtse (7.580 m n.p.m.). Przez Everest przebiega granica chińsko-nepalska.

Próby zdobycia Everestu podejmowane były od początku XX wieku. Pierwszymi wspinaczami, którzy stanęli na szczycie byli 29 maja 1953 r. Szerpa Tenzing Norgay (1914-1986) oraz Nowozelandczyk Edmund Hillary (1919-2008). Pierwszą zdobywczynią Everestu została Junko Tabei z Japonii w maju 1975 r. Pierwszego polskiego wejścia dokonała Wanda Rutkiewicz w 1978 r. Wielkim sukcesem było pierwsze zdobycie Everestu zimą przez Polaków Leszka Cichego i Krzysztofa Wielickiego, w czasie wyprawy kierowanej przez Andrzeja Zawadę w 1980 r.

Istnieje kilkanaście dróg wspinaczkowych na Everst, z których dwie główne wiodą przez grań południowo-wschodnią z Nepalu oraz przez grań północno-wschodnią z Tybetu. Wspinaczka granią południowo-wschodnią jest technicznie łatwiejsza i częściej używana. Drogą tą Tenzing Norgay oraz Edmund Hillary dokonali pierwszego wejścia na Everest w 1953 r.